BIM Nasıl Uygulanmalı - 5 Koordinasyon

Yapıların büyüklüklerinden bağımsız olarak disiplinler arası koordinasyon eksikleri ve sonucunda ortaya çıkan revizyonlar projelerin imalat süreçlerinde beklenmeyen zaman ve maliyet kayıplarının en büyük nedenidir. BIM sisteminde disiplinlerin ortak olarak çalıştığı bir sanal model bu koordinasyon eksiklerini en aza indirmeyi ve hatta ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Sanal model üzerinde yapılacak olan koordinasyon çalışmaları ilk aşamada görsel olarak model üzerinden yapılabileceği gibi yazılımlar aracılığı ile elektronik çakışma testleri ile de yapılmaktadır.

Görsel olarak yapılan koordinasyon çalışmaları, yapının içinde dolaşmaya imkan sağlayan, yapının herhangi bir bölümünden kesit alınabilen ve istenilen disiplinleri transparan yapmaya izin veren yazılımlar sayesinde yapılabilmektedir. Bunlar dışında yazılımların görsel olarak koordinasyon yapılmasına imkan sağlayan birçok özellikleri daha vardır. Model üzerinden yapılan koordinasyon toplantıları artık masa üzerine açılmış anlaşılması zor koordinasyon projeleri ile değil, model üzerinde dolaşarak yapının sanal modeli üzerinden yapılmaktadır.

Görsel model üzerinden yapılan koordinasyon çalışmaları sadece model belli bir seviyede tamamlandıktan sonra değil modellemenin her aşamasında yapılabilmektedir. Herhangi bir disiplin ile ilgili çalışan personel, çalışmasının her aşamasında kendisinden önce yapılan model çalışmasına sahip olacağı için iki boyut çalışmada sahip olamayacağı bir koordinasyon hakimiyetine sahip olacaktır. Örneğin başka departman tarafından üretilen bir statik yapı modeli üzerinde çalışan mekanik departman, herhangi bir kanal çizimi yaparken anlık olarak statik modeli göreceğinden kiriş içinden geçen bir kanal çizmesi mümkün olmayacak, koordinasyon çözümü daha modelleme safhasında çözülecektir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu her departmanın, diğer departmanların en son modellerini kullanıyor olmasıdır.

Görsel olarak yapılan koordinasyon sadece projede görev alan departmanlar arasında değil, aynı zamanda işveren veya yapı sahipleri ile de ileri seviyede bir anlaşma imkanı sağlamaktadır. Sanal bir model üzerinden üretilecek olan son ürününün paylaşılabilmesi, iki boyutlu projeler yerine yapının içinde dolaşarak mutabakat sağlanması işveren ile yapım firmaları arasında çok ileri seviyede bir koordinasyonun sağlanmasına sebep olmaktadır. Bu koordinasyon seviyesi dolaylı olarak projede oluşabilecek işveren kaynaklı revizyon taleplerinin azalmasına veya erken seviyede ortaya çıkmasını sağlamaktadır.

Görsel olarak çok ileri seviyede koordinasyon yapılmasına ek olarak BIM süreçlerinde kullanılan yazılımlar dijital olarak model içindeki çakışmaları rapor olarak verebilir. Bu raporlar kullanılan yazılımlara göre farklılık gösterseler de hepsi seçilmiş olan sistemler arasında istenen tolerans seviyelerinde çakışma raporları verebilmektedir. Bu raporlar çok farklı seviyelerde bilgiler içerebilir ve beraberlerinde çakışmaları gösteren görsellerde içermektedirler.

BIM süreçlerinin koordinasyon hizmetleri dahilinde planlanması ve yönetilmesi gereken önemli bir konu bu çakışma raporlarının hangi sıklıkla alınacağı ve kimler tarafından yönetileceğidir. Çakışma raporlarının incelenmesi ve  raporlanan her bir çakışma için ilgili personele revizyon iş emirlerinin verilmesi ve bunların geri bildirimlerinin değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Çakışmaların takip edilmesi için kullanılabilecek yazılımlar mevcut olmak ile birlikte, bunların verimli olarak kullanılması için gerekli deneyime sahip personelin görev alması gerekmektedir.

Yapının dizayn ve yapım süreçlerinde çeşitli nedenler ile ortaya çıkacak revizyon talepleri de benzer olarak kurulacak sistem dahilinde değerlendirilmelidir. Revizyon taleplerinin uygulanabilirlikleri model üzerinden hızlı ve doğru olarak koordine edilip raporlanabilir. Revizyonların belli bir kontrol sistemi dahilinde modele eklenmesi, takip edilmesi ve modelin sürekli olarak koordinasyonu yapılmış güncel model olarak kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Koordinasyon, BIM süreçlerinde modelleme aşamasında disiplinler arasında sıfır çakışma olacak şekilde bir modelin oluşturulmasını hedeflemektedir. Sıfır çakışma seviyesine gelinmesi sadece modelleme yapan personel arasındaki koordinasyon ile sağlansa bile yapının imal edilmesi sürecinde modelin sürekli canlı tutulması gerekmektedir. Yapım aşamasında imalat tarafından modele doğru bilgilerin gelmesi ve modelin bu bilgiler dahilinde sürekli olarak güncel tutulması ve sıfır çakışmanın yapım süreçlerinde de sağlanması gerekmektedir. Bu amaca hizmet etmesi açısından sahada yapılacak imalatlar ile modelleme yapan departmanlar arasındaki bilgi alışverişinin doğru olarak kurulmuş olması gerekmektedir.

BIM süreçleri dahilinde üretilen bir model bütün bilgileri içerse dahi eğer disiplinlerin kendi içinde ve diğer disiplinler ile koordinasyonu doğru olarak yapılmaz ise uygulama aşamasında BIM sisteminin kullanılması mümkün olmayacaktır. Sanal bir model üzerinde yapılacak gerek görsel ve gerekse dijital koordinasyon yapım aşamasında karşılaşılabilecek çakışmaların çok erken süreçte önüne geçebilmektedir.

BIM sistemi dahilinde, Koordinasyon eksikleri yapım süreçlerinin tahmin edilemeyen bir gideri olmaktan çıkmaktadır.